مدل ذهنی از دیدگاه دکتر میثم شکری ساز

به گفته دکتر میثم شکری ساز مدل ذهنی مفهومی آشنا و مهم در حیطه موفقیت و رشد فردی است که در این مقاله می‌خواهیم به جزئیات آن بپردازیم. زمانی که می‌خواهید با یک چالشی مواجه شوید یا مسئله‌ای را حل کنید، از تفکر خاصی بهره می‌برید که الگوی مشخصی دارد. در واقع به بیانی ساده تر به این الگوی تفکر، مدل ذهنی می‌گویند. ما بر اساس مدل‌های ذهنی که در سر داریم، راه و روش خاصی را برای حل مسئله در پیش می‌گیریم‌. به دلیل همین مدل‌های ذهنی و الگوهای فکری است که افراد در برخورد با موقعیت‌های یکسان، واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند. برخی چالش‌ها را تبدیل به فرصت و برخی دیگر آن‌ها را مقدمه‌ای برای پذیرش شکست می‌دانند. مدل‌های ذهنی افراد مثل یک عینک است که به کمک آن دنیا را از نگاه خودشان می‌بینند و همان گونه نیز آن را تعریف می‌کنند. دلیل موفقیت انسان‌های بزرگ این عینکی است که بر چشم دارند و باعث شده جهان را با یک دید وسیع‌تر ببینند و خواسته‌هایشان را تحقق ببخشند.

چگونه برای خودمان مدل ذهنی مفیدی بسازیم؟

باید بتوانید به تنهایی مدل‌های ذهنی موثری برای خود بسازید. طبق نظر دکتر میثم شکری ساز در گام اول سعی کنید به دنبال الگوی فکری و مدل ذهنی مفید باشید. اگر به دنبال ایجاد مدل‌های ذهنی جدید و مفید هستید، مراحلی را که در ادامه می‌گوییم، دنبال کنید. برای ایجاد مدل‌های ذهنی مفید پیش از هر چیز نسبت به مدل‌های ذهنی خودتان به آگاهی برسید‌‌. باید توانایی پذیرش اطلاعات جدیدی که در تضاد با مدل‌های ذهنی شما هستند را داشته باشید. الگوهای فکری که در سر دارید را، مورد آزمایش قرار دهید و با توجه به آموخته‌های جدید، این الگوها را بروز رسانی کنید. راحت ترین کاری که برای شناخت الگوهای فکری می‌توانید بکنید، اندیشیدن راجع به تجربیات و تصمیماتی است که در گذشته گرفته‌اید. از خودتان بپرسید هنگام آن تصمیم گیری‌ها، به چه چیزی فکر می‌کردید و چه چیزهایی روی تصمیم شما اثرگذار بودند؟ آیا می‌توانستید کار دیگری انجام دهید؟

گاهی بهتر است خودتان را از دید شخص ثالث هم ارزیابی کنید. برای مثال از خودتان بپرسید دیگران راجع به تصمیم من در گذشته چه فکری می‌کنند؟ راه حل یا تصمیم جایگزین آن‌ها چه بوده؟ چه عوامل دیگری را باید مورد توجه قرار می‌دادم؟ قبلا از توانایی پذیرش اطلاعات جدیدی که با الگوهای ذهنیتان در تضاد هستند، صحبت کردیم. ممکن است این کار در ابتدا برایتان سخت باشد؛ زیرا قرار است جهان بینی و باورهای شما به چالش کشیده شوند. به منظور آزمایش این الگوها آن‌ها را با واقعیت مقایسه کنید. وقتی چنین داده‌هایی در دست داشته باشید، به راحتی می‌توانید آن‌ها را تجزیه و تحلیل کنید. ببینید که آیا الگوهای ذهنی شما مطابق با واقعیت هستند یا خیر؟ اگر نیستند باید به فکر اصلاح و بروز کردن الگوهای کهنه باشید.

بررسی مدل‌ها و انواع الگوهای ذهنی

دایره صلاحیت

به گفته دکتر میثم شکری ساز این مدل ذهنی به شما می‌گوید که اگر بتوانید دایره صلاحیت خودتان را درک کنید و به شناخت درستی برسید، تصمیمات بهتری خواهید گرفت. منظور این است که چالش‌ها، نقاط ضعف و آسیب پذیری‌هایتان را پیدا کنید تا متوجه شوید نقطه رشد شما کجاست.

تفکر اولیه (تفکر مرحله اول)

تفکر بر پایه اصول اولیه مبتنی بر پرسش‌گری است. باید منشاء افکارتان را پیدا کنید و فرضیات ذهنی را به چالش بکشید. به دنبال شواهد و مدارک باشید و افکار جایگزین را هم بررسی کنید. به پیامدها فکر کرده و به جمع بندی و نتیجه گیری نهایی از افکار خود و صحت آن‌ها برسید.

تفکر ثانویه (تفکر مرحله دوم)

بر باور دکتر میثم شکری ساز مدل ذهنی تفکر ثانویه یا مرحله دوم ما را به سمت جامع تر و کلی تر فکر کردن سوق می‌دهد. هر کار یک پیامد مستقیم و نزدیک و علاوه بر آن پیامدها و آثار جلوتر و کلی تری در آینده دارد. ما باید به این تاثیرات و پیامدهای دورتر یا درجه دوم توجه کافی داشته باشیم تا نتایج منفی آن‌ها، موقعیت ما را تحت تاثیر قرار ندهند.

تفکر احتمالی

همان طور ‌که از عنوان این مدل ذهنی برمی‌آید، به کمک آن محتمل‌ترین نتایج و پیامدها مورد شناسایی قرار می‌گیرند. به کمک تفکر احتمالی تصمیماتی که می‌گیریم دقیق‌تر و قابل اعتمادتر خواهند بود. ردپای تفکر احتمالی را همواره در تلاش انسان برای بقاء از زمان‌های دور می‌توان یافت.

اصل اوکام

طبق اصل اوکام که یکی از انواع الگوهای ذهنی است، به احتمال زیاد توضیحات ساده در مقایسه با توضیحات پیچیده درست‌تر هستند. بنابراین نیازی نیست که برای رد کردن داستان‌های پیچیده زمان خودتان را هدر دهید. توضیحات ساده به شما در تصمیم گیری بهتر کمک می‌کنند. این اصل جزء اصول منطقی و حل مسئله کلاسیک به شمار می‌رود.

اصل هانلون

مدل ذهنی هانلون ما را از تفسیر منفی دور می‌کند‌. به اعتقاد دکتر میثم شکری ساز در واقع اگر مجموعه‌ای از وقایع نامطلوب در یک سیستم یا سازمان رخ دهند، بهتر است با عینک بدبینی به دنبال مقصر نباشیم. اشتباه همیشه ممکن است رخ دهد و بهتر است سعی در پیدا کردن یک توضیح منطقی برای چنین وقایعی باشیم. این کار را باید با کمترین میزان از بدبینی انجام دهیم.

به کار گیری مدل ذهنی افراد موفق در زندگی

مدل ذهنی افراد موفق و ثروتمند دنیا به ما کمک می‌کند تا بتوانیم با الهام گرفتن از الگوهای فکری آنان، زندگی خودمان را بهبود ببخشیم. با این ابزار شناختی می‌توانیم به درک درستی از جهان برسیم و تصمیمات هوشمندانه تری بگیریم. مدل‌های ذهنی افراد با توجه به تجربیات، باورها و ارزش‌های شخصی شکل می‌گیرند. گاهی مدل‌های ذهنی ممکن است منجر به پیش بینی‌ها و تصمیم‌های غلط شوند و ما را وادار به شکست کنند. افراد موفق و کسانی که صاحب کسب و کارهای بزرگ هستند همیشه هدف گذاری مناسبی دارند و برنامه ریزی‌های لازم را برای رسیدن به آن اهداف انجام می‌دهند.

این مطلب ادامه دارد…