از نظر دکتر میثم شکری ساز شخصیت کنترل گر، یک الگوی رفتاری است که در آن فرد تمایل دارد که همه چیز را تحت کنترل خود درآورد. این نیاز به کنترل ممکن است از ریشه های عواطف مختلف نشأت بگیرد، از جمله تجربیات گذشته، اضطراب، یا حتی نا امنی های احساسی.
بر باور دکتر میثم شکری ساز اگرچه داشتن کنترل بر زندگی خود و اطرافیان ما ممکن است به نظر مساله ای مطلوب و کارآمد بیاید، اما در بسیاری از موارد، این تمایل می تواند به یک الگوی رفتاری مخرب تبدیل شود که تحت عنوان “شخصیت کنترل گر” شناخته می شود. شخصیت کنترل گرانه نه تنها می تواند روابط اجتماعی را به خطر بیندازد، بلکه به طور ناخود آگاه می تواند در زندگی روزمره ما تأثیرات منفی برجسته دهد. در این مطلب، قصد داریم به بررسی این پدیده به صورت عمیق بپردازیم. از نشانه ها و علائم آن گرفته تا راهکارهایی که می توان به کمک آن ها از این الگوی رفتاری جلوگیری کرد.
شخصیت کنترل گر در روانشناسی
در روانشناسی، شخصیت کنترل گر به فردی اشاره دارد که تمایل دارد تا رفتارها، افکار و احساسات دیگران را تحت کنترل خود داشته باشد. این رفتارها اغلب ناشی از نیاز به اطمینان و امنیت، ترس از بی نظمی و عدم اعتماد به دیگران است. شخصیت کنترل گر می تواند در روابط شخصی و حرفه ای مشکلاتی ایجاد کند.
در ادامه به بررسی دقیق تر شخصیت کنترل گر در روانشناسی می پردازیم.
ویژگی های شخصیت کنترل گر در روانشناسی
- میل به قدرت و کنترل: افراد کنترل گر تمایل دارند تا بر تمام جوانب زندگی خود و دیگران کنترل داشته باشند. این افراد اغلب در تلاش اند تا تصمیم گیری ها را به دست گیرند و دیگران را به پیروی از نظرات و خواسته های خود وادار کنند.
- عدم اعتماد به دیگران: این افراد معمولاً به دیگران اعتماد ندارند و باور دارند که خودشان بهتر می توانند امور را مدیریت کنند.
- انتقادگری شدید: شخصیت های کنترل‌گر اغلب از دیگران انتقاد می کنند و آن ها را به دلیل ناتوانی در انجام کارها به روش های خود مورد سرزنش قرار می دهند.
- نیاز به تایید و پذیرش: این افراد معمولاً به دنبال تایید و پذیرش از سوی دیگران هستند و در صورتی که کنترل را از دست بدهند، ممکن است احساس ناکامی کنند.
- استفاده از تاکتیک های دستکاری: افراد کنترل گر ممکن است از روش های مختلفی مثل ایجاد احساس گناه، تهدید و فشار روانی برای کنترل دیگران استفاده کنند.
- انعطاف ناپذیری: این افراد معمولاً در مقابل تغییرات مقاومت نشان می دهند و انعطاف پذیری کمی دارند.
- خود شیفتگی: این افراد اغلب خودشان را برتر از دیگران می دانند و به دنبال تایید و ستایش دیگران هستند.
آیا این ویژگی ها همیشه منفی هستند یا جنبه های مثبتی نیز دارند؟
شخصیت کنترل گر می تواند هم جنبه های مثبت و هم جنبه های منفی داشته باشد:
- جنبه های مثبت:
- سازماندهی و برنامه ریزی مؤثر
- پشتکار و تعهد بالا
- اعتماد به نفس
- جنبه های منفی:
- تمایل به کنترل بیش از حد
- عدم انعطاف پذیری
- تمایل به تحمیل نظرات خود
با توجه به صحبت های دکتر میثم شکری ساز این ویژگی ها در صورت کنترل و تعادل می توانند به عملکرد موفق فرد کمک کنند. در صورت افراط، می توانند موجب مشکلات در روابط بین فردی و محیط کاری شوند.
علل شکل گیری شخصیت کنترل‌گر
- تجارب ناخوشایند گذشته: تجربیات منفی در گذشته، مانند تجربه های کودکی ناخوشایند یا روابط ناکام، می تواند فرد را به سمت رفتارهای کنترل گرانه سوق دهد.
- اختلالات روانی: برخی از اختلالات روانی مانند اختلالات اضطرابی، اختلال وسواس فکری-عملی و اختلالات شخصیتی می توانند به بروز رفتارهای کنترل گرانه منجر شوند.
- محیط خانوادگی: رشد در خانواده ای که والدین یا اعضای آن رفتارهای کنترل گرانه داشته اند می تواند به ایجاد چنین رفتاری در فرد منجر شود.
درمان شخصیت کنترل‌گر
طبق نظر دکتر میثم شکری ساز درمان شخصیت کنترل گر، معمولاً نیازمند یک رویکرد جامع است که شامل شناخت ریشه ها و تغییر الگوهای فکری و رفتاری می شود. در ادامه، به برخی از روش ها و راهکارهای درمانی موثر برای کمک به افراد با شخصیت کنترل‌گر پرداخته می شود.
- درمان شناختی-رفتاری (CBT): درمان شناختی-رفتاری یکی از روش های موثر برای کمک به افراد با رفتارهای کنترل گرانه است. این روش به افراد کمک می کند تا افکار منفی و غیرمنطقی خود را شناسایی کرده و آن ها را با افکار منطقی و مثبت جایگزین کنند. اهداف اصلی CBT عبارتند از:
- شناسایی و تغییر الگوهای فکری منفی و کنترل گرانه
- یادگیری تکنیک های مقابله با اضطراب و استرس
- توسعه مهارت های حل مسئله و تصمیم گیری
- درمان بین فردی(IPT) : درمان بین فردی تمرکز دارد بر بهبود روابط فرد با دیگران و کاهش رفتارهای کنترل گرانه از طریق بهبود مهارت های ارتباطی. این روش می تواند به افراد کمک کند تا:
- بهبود روابط اجتماعی و خانوادگی
- یادگیری تکنیک های ارتباط موثر و مهارت های گوش دادن
- کاهش وابستگی به رفتارهای کنترل گرانه برای مدیریت روابط
- درمان روان پویشی: این نوع درمان به افراد کمک می کند تا ریشه های عمیق تر رفتارهای کنترل گرانه خود را که ممکن است از تجارب گذشته ناشی شده باشند، شناسایی کنند. درمان روان پویشی به بررسی روابط اولیه و الگوهای رفتاری شکل‌گرفته در دوران کودکی می پردازد.
- تکنیک های مدیریت استرس و اضطراب: استرس و اضطراب می توانند محرک های اصلی رفتارهای کنترل گرانه باشند. تکنیک های مختلفی برای مدیریت استرس وجود دارد که می توانند به کاهش نیاز به کنترل منجر شوند، از جمله:
- تمرین های تنفس عمیق و مدیتیشن
- یوگا و تمرینات آرام سازی
- فعالیت های بدنی منظم
- افزایش خودآگاهی و خودشناسی: خودآگاهی به افراد کمک می کند تا رفتارهای خود را بهتر درک کرده و بتوانند تغییرات لازم را اعمال کنند. راهکارهای زیر می توانند مفید باشند:
- نوشتن روزانه: ثبت افکار و احساسات در دفتر روزانه می تواند به شناسایی الگوهای رفتاری کمک کند.
- تأمل شخصی: اختصاص زمان برای فکر کردن درباره رفتارها و احساسات خود.
- بازخورد گرفتن: دریافت بازخورد از دیگران می تواند به شناسایی رفتارهای کنترل گرانه کمک کند.
- توسعه مهارت های اعتماد به دیگران: اعتماد به دیگران می تواند به کاهش نیاز به کنترل منجر شود. برخی از راهکارها شامل:
- تمرین واگذاری وظایف: به تدریج برخی از وظایف را به دیگران واگذار کنید.
- ایجاد روابط معتمدانه: تلاش برای ایجاد و تقویت روابط بر پایه اعتماد.
- پذیرش کمک: یادگیری پذیرش کمک و حمایت از سوی دیگران.
- مشاوره خانوادگی: در مواردی که رفتارهای کنترل گرانه در روابط خانوادگی مشکل ساز شده اند، مشاوره خانوادگی می تواند کمک کننده باشد. این نوع مشاوره به اعضای خانواده کمک می کند تا بهبود ارتباطات و کاهش تنش های ناشی از رفتارهای کنترل گرانه را تجربه کنند.
- استفاده از دارو (در صورت لزوم): در برخی موارد شدید که اضطراب یا اختلالات روانی دیگر عامل اصلی رفتارهای کنترل گرانه هستند، ممکن است دارو درمانی نیز مورد نیاز باشد. داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی می توانند تحت نظر پزشک تجویز شوند.
به اعتقاد دکتر میثم شکری ساز با ترکیب این راهکارها و تحت نظارت یک روان شناس، افراد با شخصیت کنترل گر می توانند به بهبود رفتارهای خود و داشتن روابط سالم تر دست یابند.
این مطلب ادامه دارد… .
دیدگاهتان را بنویسید